KONOPIE
Pierwsza znana lina konopna powstała jeszcze przed ostatnią epoką lodowcową! Archeolodzy odkryli, że relikty wykonane z tkaniny konopnej mają ponad 10 000 lat. Najstarsze znane zapisy dotyczące uprawy konopi w Chinach sięgają 5000 lat wstecz.
Konopie to najważniejszy przemysł dla tysięcy produktów i przedsiębiorstw produkujących większość włókien, tkanin, kadzideł, zamienników włókna szklanego, lekkich płyt warstwowych, drewna kompozytowego, ściółki dla kotów, mieszanki doniczkowej, pieluch, produktów do pielęgnacji skóry itd.
CZYM SĄ KANNABINOIDY?
Kannabinoidy to związki chemiczne, które można zaliczyć do 3 kategorii:
- Endokannabinoidy (ECB) – związki kannabinoidowe biosyntetyzowane w ludzkim ciele,
- Fitokannabinoidy (PCB) – pozyskiwane z roślin, występują obficie w wytwarzających żywicę włoskach rośliny Cannabis sativa L. (C. sativa),
- Syntetyczne kannabinoidy (SC) – wytwarzane syntetycznie przy użyciu różnych procesów chemicznych (np. Dronabinol, Nabilon).
SYSTEM ENDOKANNABINOIDOWY ECS (Endocannabinoid system)
ECS to sieć molekularnej sygnalizacji, która odgrywa rolę w homeostazie organizmu. ECS składa się z: (a) cząsteczek sygnałowych zwanych endokannabinoidami, (b) specyficznych receptorów oraz (c) enzymów, które syntetyzują i rozkładają endokannabinoidy i transportery endokannabinoidów.
Najlepiej zbadane funkcje ECS są związane z modulacją ośrodkowego układu nerwowego (OUN) i funkcją odpornościową organizmu. Badania wskazują na kluczową rolę ECS w utrzymaniu homeostazy skóry i funkcji barierowej, a jego rozregulowanie jest związane z różnymi chorobami skóry, takimi jak atopowe zapalenie skóry, świąd, trądzik, wzrost/utrata włosów oraz hiper/hipopigmentacja.
Endokannabinoidy obecne w skórze
Spośród wszystkich endokannabinoidów obecnych w skórze, najszerzej badane są anandamid (N-arachidonoiloetanoloamid, AEA) i 2-arachidonoiloglicerol (2-AG). Anandamid i 2-AG zostały wykryte zarówno w keratynocytach, jak i komórkach fibroblastów
Receptory kannabinoidowe
Receptory kannabinoidowe CB 1 występują w ośrodkowym układzie nerwowym (mózg i rdzeń kręgowy), a receptory CB2 w obwodowym układzie nerwowym (nerwy kończyn), układzie pokarmowym i układzie odpornościowym. Receptory CB1, jak i CB2 znajdują się również w keratynocytach naskórka, włóknach nerwów skórnych, komórkach skóry właściwej, melanocytach, ekrynowych gruczołach potowych i mieszkach włosowych.
Endokannabinoidy również wiążą się z receptorami TRP (Transient Receptor Potential) obecnymi w różnych typach komórek skóry i są zaangażowane w różne funkcje, takie jak tworzenie i utrzymanie bariery skórnej, wzrost komórek, różnicowanie komórek, procesy immunologiczne i zapalne.
Ponadto endokannabinoidy oddziałują z receptorami aktywowanymi przez proliferatory peroksysomów (PPAR) poprzez bezpośrednie (endokannabinoid) lub pośrednie (wtórny metabolit endokannabinoidów) szlaki sygnałowe. Aktywacja PPAR (α i γ) częściowo pośredniczy w działaniu neuroprotekcyjnym, przeciwzapalnym i przeciwbólowym.
FITOKANNABINOIDY
Suszone konopie medyczne to tzw. marihuana medyczna. Głównymi jej składnikami są fitokannabinoidy: THC (Δ9-tetrahydrokannabinol) i CBD (kanabidiol). Fitokannabinoidy wpływają na układ endokannabinoidowy ECS (endocannabinoid system) wykazując szereg właściwości zdrowotnych w tym: nasenne, miorelaksacyjne, przeciwbólowe, przeciwzapalne czy neuroprotekcyjne. Główną różnicą między THC a CBD jest działanie psychoaktywne wykazywane przez THC.
CBD ma niedużą masę cząsteczkową (314,46 Da), ale jego wysoka wartość log P (współczynnik podziału lipid/woda) wynosząca ~6,3 stanowi wyzwanie dla jego transdermalnego dostarczania. Problem ten można przezwyciężyć, stosując odpowiednie nośniki. Istnieją doniesienia o udanym transdermalnym dostarczaniu CBD przy użyciu nośników etosomalnych (etosomy). Również wykazano skuteczność miejscowego stosowania CBD (1–10%) w postaci żelu, zwłaszcza w celu zmniejszenia stanu zapalnego.
Obecnie nie ma żadnych badań klinicznych oceniających miejscową zdolność wchłaniania u człowieka.
FITOKANNABINOIDY W ZMIANACH SKÓRNYCH
Stres oksydacyjny
CBD przenika do komórek i równoważy reakcję na stres oksydacyjny wynikający z napromieniowania UVB i nadtlenku wodoru. CBD chroni przed redukcją wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w błonie komórkowej, wpływając korzystnie na integralność błony. CBD może również aktywować receptory PPAR-γ, działając cytoochronnie, przeciwzapalnie, przeciwutleniająco i przeciwapoptotycznie. Zabiegi regulujące ekspresję tych receptorów mogą być korzystne przy skórach ze stanami zapalnymi i zaburzeniami keratynowymi, takimi jak egzema czy atopowe zapalenie skóry.
Egzema i atopowe zapalenie skóry
Fitokannabinoidy modulują reakcje zapalne poprzez regulowanie kilku podstawowych mechanizmów w atopowym zapaleniu skóry. Wykazano, że adelmidrol jest skuteczny w leczeniu łagodnego AZS w populacji pediatrycznej. Olejek konopny wykazuje skuteczność przeciwdrobnoustrojową i przeciwbiofilmową w stosunku do bakterii S. aureus. Olejek może zaburzać i eliminować dojrzały biofilm S. aureus, stąd sugeruje się jego potencjał terapeutyczny w zapobieganiu chorobom skóry, takim jak atopowe zapalenie skóry.
Gojenie ran
Istnieje niewiele klinicznych dowodów na zastosowanie CBD w procesie gojenia się ran. Jedno z badań wykazało, że u pacjentów cierpiących na pęcherzowe oddzielanie się naskórka szybciej goiły się rany, zmniejszyła się ilość pęcherzy oraz złagodzony został ból po miejscowym stosowaniu kannabidiolu. Mimo braku dowodów klinicznych, modele przedkliniczne wskazują optymistyczne perspektywy. Badania z zastosowaniem Cannabis Sativa Extract (CSE, standaryzowany na 5% CBD) wskazują, że dodatkowe składniki ekstraktu CSE, takie jak inne kannabinoidy, flawonoidy i terpeny, mogą wywierać synergistyczny efekt przeciwzapalny, większy niż sam CBD. Potrzebne są badania kliniczne, aby wyciągnąć wnioski na temat skórnej reakcji gojenia ran na CBD i powiązanych z nim związków.
Trądzik
Wykazano, że endokannabinoid AEA (N-arachidonoyl ethanolamide) w niskich stężeniach stymuluje produkcję lipidów w ludzkich komórkach łojowych, ale w wyższych indukuje apoptozę. CBD potrafi hamować działanie lipogeniczne w sposób zależny od dawki. CBD jest również w stanie hamować zewnętrzną syntezę lipidów indukowaną przez związki lipogeniczne tj.kwas arachidonowy, kwas linolowy i testosteron. CBD jest w stanie normalizować lipogenezę w stanie braku równowagi. CBD nie zmniejsza liczby żywych komórek, ale znacznie zmniejsza ogólną proliferację komórek w dawkach 1–10 μM. Wyższe dawki CBD (50 μM) lub przedłużone stosowanie (6 dni) powodują cytotoksyczność wywołaną apoptozą i ogólną zmniejszoną liczba żywych komórek. CBD jest w stanie zapobiec zwiększaniu ekspresji czynnika martwicy nowotworu TNF-α (cytokina zapalna) przez mediatory protrądzikowe. Normalizuje indukowaną przez lipopolisacharyd LPS (ang. lipopolisacharides) ekspresję prozapalnych interleukin IL-1B i IL6. CBD wykazuje więc działanie przeciwzapalne.
Działanie przeciwdrobnoustrojowe CBD
Badania in vitro wykazały, że heksanowy ekstrakt z nasion konopi HSHE (hemp seed hexane extract) ma działanie przeciwdrobnoustrojowe wobec C. acnes, jednocześnie wywołując stan zapalny i lipogenezę w gruczołach łojowych na poziomie molekularnym i komórkowym. Leczenie 20% HSHE wykazało całkowitą inaktywację C. acnes. Badania te nie uwzględniły zawartości CBD w HSHE, dlatego trudno jest przypisać wkład samego CBD w inaktywację C. acnes. Badanie kliniczne z wykorzystaniem 3% ekstraktu z nasion konopi indyjskich w postaci kremu doprowadził do zmniejszenia zawartości sebum i rumienia. Ekstrakt z nasion konopi zawiera minimalną zawartość CBD, dlatego zastosowanie go w leczeniu trądziku i łojotoku jest bardziej teoretyczne. Podobnie olejek konopny poza CBD zawiera wiele terpenów, które mają działanie przeciwdrobnoustrojowe przeciwko C. acnes. Żadne badania in vivo na dużą skalę nie badały roli CBD w leczeniu trądziku. Niezbędne są badania, które pomogą zrozumieć, jak CBD może wpływać na trądzik na poziomie klinicznym.
Modulacja cyklu wzrostu włos
Ludzka skóra charakteryzuje się zróżnicowaną ekspresję receptorów CB1 i CB2 w mieszkach włosowych. CB1 występuje w lejku i wewnętrznej pochewce korzenia, a CB2 w zewnętrznej pochewce korzenia i cebulce włosa. Mieszki włosowe na twarzy wytwarzają ECB: Anandamid AEA i 2-arachidonylo glycerol 2-AG. Te ECB hamują wzrost mieszków włosowych i indukują cykl katagenowy. Badania wykazały, że agoniści CB1 mogą pomóc w radzeniu sobie z niechcianym wzrostem włosów, podczas gdy antagoniści CB1 stymulują wzrost włosów u myszy, ale nie mają żadnego efektu po zastosowaniu miejscowym.
Metabolit anandamidu, bimatoprost, jest uznawany za miejscowy prostamid (substancja lipidopodobna, spokrewniona z prostaglandynami) wykorzystywany w leczeniu hipotrychozy brwi i rzęs. Mieszki włosowe skóry głowy człowieka posiadają wybrane receptory prostamidu w brodawce skórnej. Badania kliniczne wykazały, że stosowanie bimatoprostu przyspieszyło odrost włosów u pacjentów z łysieniem plackowatym w większym stopniu niż u pacjentów leczenych miejscowymi sterydami.
Ogólnoustrojowe stosowanie CBD ma zależny od dawki, przeciwstawny wpływ na cykl wzrostu włosów. Przy dawce 0,1 μM i 1,0 μM łodygi włosów rosły podobnie do kontroli, zaś przy dawce 10 μM doszło do znacznego zahamowania wzrostu włosów i indukcji katagenu. Wraz ze wzrostem dawki CBD zmniejsza się proliferacja keratynocytów. Naukowcy sugerują: niskie dawki mogą korzystnie wpływać na szlaki wzrostu włosów, z kolei wysokie dawki hamują podziały komórkowe. Biorąc pod uwagę złożoność dynamiki wzrostu włosów, potrzebne są dodatkowe badania, w tym badania kliniczne, w celu ustalenia, czy fitokannabinoidy, takie jak CBD, mogą być skutecznymi interwencjami miejscowymi w leczeniu wypadania włosów lub nadmiernego wzrostu włosów.
Melanogeneza
Ze względu na ograniczoną liczbę badań, udział systemu ECS w kaskadach procesu melanogenezy nie jest jasny. Jedno z badań wykazało, że agoniści receptora CB1 pod wpływem ekspozycji na promieniowanie UVB hamują melanogenezę podstawową, podczas gdy hamowanie to może zostać odwrócone po wprowadzeniu antagonisty CB1. W innym badaniu udokumentowano, że kannabinoidy, nie mają znaczącego wpływu na pigmentację włosów.
Zaangażowanie szlaków ECS w melanocytach jest bardzo złożone i niejasne, co wymaga dodatkowych badań na różnych modelach in vitro i in vivo.
Reasumując powyższe, mimo wielu teoretycznych zastosowań fitokannabinoidów, ich działanie w wielu schorzeniach skóry nie zostało potwierdzone klinicznie. Moda na kosmetyki z CBD opiera się raczej na potencjalnych właściwościach niż na potwierdzonych wynikach badań in vivo.
