Co to są przebarwienia?

Przebarwienia to uogólnione lub ograniczone zmiany zabarwienia skóry, które powstały w wyniku nierównomiernego i nadmiernego gromadzenia się melaniny (barwnika) w komórkach.

Dalszy szlak dzieli się na 2 części. 

1. Do DQ przyłącza się grupa aminowa tworząc DOPAchrome, z którego powstaje ciemny barwnik eumelanina (brązowo-czarny), zawierająca dużo azotu.
2. DQ reaguje z L-cysteiną lub/i glutationem, tworząc cysteinylDopa, z której powstaje jasny barwnik feomelanina (żółto- czerwony). 

Jest jeszcze trzeci rodzaj melaniny – neuromelanina – barwnik występujący w neuronach, pełniący funkcję ochronną przed stresem oksydacyjnym powstającym przy produkcji neuroprzekaźnika – dopaminy.

Melanina występująca w skórze jest mieszaniną kopolimerów zawierających eumelaninę i feomelaninę w różnych proporcjach.

Jakie czynniki determinują kolor skóry?

Różnice w pigmentacji skóry nie wynikają z różnic w liczbie melanocytów w skórze a z różnic w: 

• aktywności melanosomów – są bardziej aktywne u Azjatów i Afroamerykan
• rodzaju melaniny wytwarzanej w melanosomach (np. rude włosy mają wyższy poziom feomelaniny, skóra Azjatów i Afroamerykan ma wyższy poziom eumelaniny, ale wszystkie rasy mają mają większą ilość eumelaniny niż feomelaniny)
• wielkości, liczby i upakowania melanosomów z melaniną (całkowita ilośc melaniny w skórze azjatyckiej jest 2-krotnie wyższa niż w skórze białej, a w skórze czarnej wyższa od 3 do 6 razy. W skórze czarnej jest też najwyższa ilośc melanosomów.  

Liczba melanocytów w skórze jest niezależna od rasy, natomiast różni się w zależności od  obszaru, np. w skórze głowy gęstość melanocytów = 2000 mm-2 a na pozostałych obszarach ciała do 1000 mm2. 

Czy melanina zawsze nas chroni?

Funkcje ochronne pełni przede wszystkim eumelanina – usuwa wolne rodniki poprzez redukcję anionorodnika ponadtlenkowego do nadtlenku wodoru. Inaczej jest z feomelaniną. Jest ona podatna na fotodegradację i może generować aniony nadtlenku wodoru i ponadtlenków, prowadząc do powstania mutacji w melanocytach lub innych komórkach. Ponadto feomelanina zwiększa uwalnianie histaminy, która przyczynia się do wywołanego przez słońce rumienia i obrzęku u osób z jasną karnacją. 

Co wynika z powyższego?

Osoby z jasną karnacją, u których przeważa feomelanina są zdecydowanie bardziej narażeni na powstawanie różnych zmian skórnych, rumienia czy obrzęków niż osoby z wysokim fototypem skóry. 

Jakie czynniki pobudzają melanogenezę?

• Promieniowanie UV
• Czynniki genetyczne – mutacje w genach kodujących białka, które biorą udział w procesie melanogenezy
• Hormonalne np. okres ciąży, menopauza, choroby tarczycy
• Leki np. antybiotyki, tetracykliny, leki przeciwzapalne, antydepresanty
• Schorzenia układowe np. choroba Addisona, porfiria
• Urazy, stany zapalne; hiperpigmentacja pozapalna z języka ang. zwana PIH, czyli postinflammatory hiperpigmentation może być wywoływana czynnikami endogennymi (np. trądzik pospolity czy atopowe zapalenie skóry) lub egzogennymi (np. mechaniczne uszkodzenie skóry, intensywne peelingi chemiczne czy laseroterapie)

Regulacja procesu melanogenezy

Melanogeneza jest regulowana przez szereg kaskad związanych z enzymami: tyrozynazy, Tyrp1, Tyrp2 (Rys. 1)

Promieniowanie UV indukuje melanogenezę poprzez białko supresorowe p53. Aktywacja białka p53 skutkuje zwiększoną ekspresją POMC (pioopiomelanokortyna), która jest rozszczepiana na peptydy, takie jak ACTH, α-, β- i γ-MSH. Kolejno α-MSH (α mealonotropina) stymuluje receptor melanokortyny-1 (MC1R) na melanocytach i w ten sposób powoduje zwiększoną syntezę eumelaniny. 

Promieniowanie UV wzmaga ponadto produkcję reaktywnych form tlenu (RFT) w keratynocytach i melanocytach, a wysokie stężenie RFT uszkadza DNA, aktywując p53 i tym samym pobudza melanogenezę.

Czynnik transkrypcyjny związany z mikroftalmią MITF (Rys.1)

Czynnik MITF wpływa na rozwój, przeżycie i funkcje melanocytów. Reguluje najważniejsze enzymy melanogenezy: tyrozynazę, Tyrp1 i Tyrp2. Istnieje wiele ścieżek sygnałowych, które są zaangażowane w regulację MITF:

• szlak zależny od cyklicznego adenozyno-3′,5′-monofosforanu cAMP. W wyniku stymulacji receptora MC1R przez α-MSH, następuje uwolnienie cAMP. cAMP aktywuje kinazę białkową A (PKA), która fosforyluje białko wiążące element odpowiedzi cAMP (CREB). CREB zwiększa ekspresję czynnika MITF, który wpływa na melanogenezę regulując enzymy Tyrp1 i Tyrp2.
• Szlak Wnt/β-katenina. Wnts to glikoproteiny bogate w cysteinę, które zwiększają akumulację β-kateniny w cytozolu. β-katenina migruje do jądra, gdzie zwiększa ekspresję MITF.
• szlak sygnałowy tlenek azotu/cykliczny guanozyno-3′,5′-monofosforan (NO/cGMP). NO aktywuje podnosi poziom cGMP, który aktywuje kinazę białkową G (PKG). PKG aktywuje CREB, który zwiększa ekspresję MITF. Aktywacja MITF skutkuje zwiększoną produkcją melaniny.

Modulacja immunologiczna melanogenezy

Melanocyty są aktywnymi czynnikami układu odpornościowego skóry, odgrywają rolę w odpowiedziach immunologicznych i mają właściwości immunomodulujące. Z drugiej strony melanocyty podlegają regulacji mediatorów immunologicznych.

Przykłady:

• Interleukina IL-4 hamuje melanogenezę poprzez aktywację szlaków JAK2-STAT6
• Interleukina IL-6 hamuje melanogenezę poprzez zmniejszenie ekspresji tyrozynazy i MITF 
• Czynnik martwicy nowotworu TNF-α hamuje melanogenezę poprzez jądrowy czynnik kappa B (NF-κB) a także skraca okres półtrwania tyrozynazy 
• Interferon-gamma (IFN-γ) indukuje apoptozę melanocytów – rola w patogenezie bielactwa nabytego. IFN-γ utrzymuje także homeostazę pigmentacji skóry i pośredniczy w hipopigmentacji

W jaki sposób pozbyć się niechcianych przebarwień?

Ponieważ tyrozynaza jest kluczowym enzymem w szlaku melanogenezy, większość preparatów koncentruje się na hamowaniu aktywności tego enzymu i wyeliminowaniu niechcianych przebarwień. Niektóre składniki wykazują dodatkowe właściwości:

• hamują transport melanosomów z melanocytów do keratynocytów 
• przyspieszają cykl naskórkowy
• zmniejszają stany zapalne

INHIBITORY TYROZYNAZY

Inhibitory tyrozynazy spowalniają proces melanogenezy poprzez odwracalne lub nieodwracalne hamowanie aktywności enzymu.

Inhibitory tyrozynazy pochodzenia roślinnego

• Hydrochinon /Hydroquinone/ – występują w organizmach roślinnych, zwierzęcych jak również mikroorganizmach. Od ponad 40 lat był szeroko stosowany jako środek wybielający skórę; W UE jego stosowanie w kosmetykach jest zakazane w uwagi na właściwości drażniące, mutagenne i cytotoksyczne.
• Arbutyna i metyloarbutyna (ekstrakty z Mącznicy lekarskiej) /Arbutin, Metylarbutin/ – glikozydy, pochodne hydrochinonu, ale z mniejszą liczbą skutków ubocznych. Wpływają odwracalnie na aktywność tyrozynazy.
• Glabradyna (ekstrakt z lukrecji) /Glycyrrhiza gabra (licorice) root extract /– jest do 16 razy bardziej skuteczna niż hydrochinon (silnie hamuje tyrozynazę), ale nie działa cytotoksycznie.
• Aloesyna i feruloiloaloesyna /Aloesin/ – związki pozyskiwany z aloesu, bezpieczne składniki, które kompetencyjnie hamują tyrozynazę. Dodatkowo mają właściwości przeciwzapalne, bakteriobójcze oraz fotoprotekcyjne.
• Izoflawony sojowe daidzeina, genisteina, glicyteina /Soy isoflavones e.g. Daidzein, Genistein/– pozyskiwane z soi, hamują transport melanosomów z melanocytów do komórek naskórka, zapewniają działanie fotoochronne oraz antyoksydacyjne. 
• Belides /Bellis perennis (daisy) flower extract/– opatentowany związek ze Stokrotki pospolitej, silnie zmniejsza aktywność tyrozynazy.
• Polifenole zielonej herbaty /Camellia Sinensis Leaf Extract/– hamują aktywność tyrozynazy oraz wpływają na proces transportu melanosomów do keratynocytów. 
• Kwas linolowy /Linoleic acid/- związek pozyskiwany głównie z olejów roślinnych np. oleju z pestek winogron, oleju słonecznikowego, kukurydzianego czy sojowego. Zmniejsza dostępność i degraduje tryrozynazę.
• Kwas liponowy /Alpha Lipoic Acid/ – głównym źródłem są produkty roslinne i zwierzęce np. brokuły, szpinak czy podroby. Hamuje aktywność tyrozynazy oraz przeciwdziała szkodliwym skutkom promieniowania UV.
• Polifenole aceroli /Acerola Cherry Extract/ – pozyskiwane z wiśni Aceroli. Są inhibitorami tyrozynazy, skutecznie rozjaśnia przebarwnienia wywołane działaniem UVB. 
• Hesperedyna /Hesperetin/ – pozyskiwana np. ze skórki owoców cytrusowych czy liści mięty pieprzowej. Hamuje aktywność tyrozynazy a także działa ochronnie przed szkodliwym promieniowaniem UV. 
• Resweratrol (polifenol) /Resveratol/ – zmniejsza ekspresję tyrozynazy, Tyrp1, Tyrp2 oraz MITF. 

Inhibitory tyrozynazy pozyskiwane z mikroorganizmów

• Kwas kojowy /Kojic Acid/ – metabolit otrzymywany z Acetobacter, Aspergillus i Penicillium. Chelatuje Cu2+ w miejscu aktywnym tyrozynazy oraz hamuje tautomeryzację dopachromu. Jest substancją o dużym potencjale alergizującym.
• Kwas azelainowy /Azelaic Acid/– metabolit wytwarzany przez Pityrosporum Ovale. Kompetencyjnie hamuje tyrozynazę. Dodatkowo złuszcza naskórek, tym samym przyspieszając usuwanie niechcianych przebarwień.

Inhibitory tyrozynazy pochodzenia zwierzęcego

• Kolagen /Collagen/ – naturalny związek pochodzenia zwierzęcego: wołowina, wieprzowina, mięso ryb, kałamarnic, ośmiornic. Badania kliniczne wykazały, że podaż kolagenu przez 6 tygodni spowodowała częściową redukcję zmian barwnikowych. Mechanizm nie został w pełni wyjasniony.

Syntetyczny inhibitor tyrozynazy

• Witamina C/Ascorbic acid/– ogranicza aktywność tyrozynazy poprzez kooperację z jonami miedzi. Ponadto ma własciwości przeciwwolnorodnikowe oraz chroni skórę przed działaniem promieniowania słonecznego. Najbardziej stabilne formy Witaminy C to:
  • Palmitynian askorbylu /Ascorbyl palmitate/ – mała aktywność biologiczna,
  • Glukozyd askorbylu /Ascorbyl glucoside/
  • Sól magnezowa fosforanu askorbylu MAP /Magnesium Ascorbyl Phosphate/
  • Sól sodowa fosforanu askorbylu SAP /Sodium Ascorbyl Phospate/
  • Tetraizopalmitynian askorbylu /Tetrahexyldecyl Ascorbate/ – rozpuszczalna w tłuszczach, olejowa, trwała postać witaminy C
• Retinoidy, np adapalen /Retinoid acid e.g. Adapalene/ – hamują transfer pigmentu do keratynocytów, wpływają na odnowę i różnicowanie komórek a także złuszczają naskórek, tym samym przyspieszając usuwanie niechcianych przebarwień.
• Witamina E /Tocopherol/ – silny liofilowy antyoksydant, hamuje tyrozynazę oraz zapobiega utlenianiu błon komórek barwnikowych. 
• 4-Butylorezorcynol /4-butylresorcinol/ – silny inhibitor tyrozynazy. Wykazuje działanie silniejsze niż z hydrochinon, arbutyna czy kwas kojowy. 
• Niacynamid (forma witaminy B3) /Niacynamide/ – hamuje transport melanosomów z melanocytów do keratynocytów. 
• N-acetyloglukozoamina /N-acetylglucosamine/– związek chemiczny z grupy modyfikowanych monosacharydów. Hamuje przekształcenia protyrozynazy do tyrozynazy. 
• Syntetyczne analogi resweratrolu – przez zastąpienie grupy CH atomem azotu, mają zwiększone działanie hamujące tyrozynazę.
• Pochodne kwasu cynamonowego np. kwas p- kumarowy, ferulowy /p-Coumaric acid, Ferulic acid/ – odwracalnie hamuje aktywność tyrozynazy.
• Pochodne polifenoli np. Benzoesan benzylu /Benzyl benzoate/- wykazuje działanie hamujące tyrozynazę.
• Pochodne metanolu np. kwas traneksamowy /Tranexamic acid/– wiąże się z miejscem aktywnym tyrozynazy i kompetycyjnie hamuje jej aktywność.

INHIBITORY MELANOGENEZY DZIAŁAJĄCE POPRZEZ REGULACJĘ MITF (Rys. 1)

• Syntetyczny związek pirydynylo-imidazolowy /Pyridinyl-imidazole/
• Kardamon /Cardamonin/ – pozyskiwany z Alpinia katsumadai
• Kwas acetylosalicylowy (ASA) /Acetylsalicylic acid/ syntetyczna pochodna kwasu salicylowego
• Shogaol /6-shogaol/ aktywny składnik imbiru 
• Kwas galusowy /Gallic acid/– naturalnie występuje w galasach, oczarze wirginijski

HYDROKSYKWASY

Przyspieszają cykl naskórkowy, działają złuszczająco, zakwaszają środowisko (w kwasowym środowisku hamowana jest synteza ciemnego barwnika, zaś produkowany jest barwnik jasny). 

• Alfa – hydroksykwasy (AHA) np. kwas glikolowy /Glicolic acid/, migdałowy /Mandelic acid/, mlekowy /Lactic acid/, azelainowy /Azelaic acid/
• Beta – hydroksykwasy (BHA) – kwas salicylowy /Acetylsalicylic acid/
• Poli-hydroksykwasy (PHA) – kwas laktobionowy /Lactobionic acid/, glukonolakton /Gluconolactone/

TOP 10 NAJLEPSZYCH KOSMETYKÓW NA PRZEBARWIENIA

Wybrane kosmetyki do walki z przebarwieniami, oraz ich składniki aktywne, ktore dzialają korygująco na przebarwienia.

1. Arkana Acid Cleansing Gel / żel do mycia
   • kwas glikolowy, kwas mlekowy, sok z liści aloesu, ekstrakt z zielonej herbaty
2. Biologique RechercheLotion P50 PIGM 400 / tonik
   • niacynamid, kwas mlekowy, kwas migdałowy, glukonolakton, kwas askorbinowy, kwas cytrynowy, kwas figowy, kwas salicylowy
3. Sesderma Azelac RU liposomal serum / serum liposomowe
   • 4-Butylrezorcynol, glukozyd askorbylu, kwas azelainowy, retinol, niacyna, kwas glicyretynowy,
4. Image SkincareIluma Intense Brightening Eye Creme / krem pod oczy
   • wyciąg ze stokrotki pospolitej, witamina E, Tetraizopalmitynian askorbylu, ekstrakt z korzenia lukrecji, ekstrakt z ogórka, Haloxyl (mieszanina składników, która jest w stanie wchłonąć i wyeliminować barwne pigmenty krwi w skórze; w ten sposób redukuje cienie pod oczami)
5. DermaquestSkinBrite Cream / krem na dzień i na noc
   • tetraizopalmitynian askorbylu, dipalmitynian kwasu kojowego, heksylrezorcynol, arbutyna, witamina C, ekstrakt z korzenia lukrecji, wyciąg ze szczawiu kanadyjskiego, bakuchiol (roślinny odpowiednik retinolu)

6. PCA Skin Pigment Gel Pro / żel na dzień i na noc
   • niacynamid, kwas traneksamowy, hexylezorcynol, 4-Butylrezorcynol, ekstrakt z korzenia lukrecji, kwas mlekowy, glukonolakton
7. Image MD Restoring Brightening Creme / krem na noc
   • wyciąg ze stokrotki, tetraizopalmitynian askorbylu, kwas glikolowy, kwas linolowy, kwas kojowy, wyciąg szczawiowy, arbutyna
8. Mesoestetic Cosmelan 2 / krem do staosowania 3 x dziennie
   • kwas azelainowy, kwas kojowy, kwas fitowy, alfą- arbutyna, palmitynian retinolu, kwas askorbinowy, kwas salicylowy, niacynamid, sok z aloesu
9. Juice BeautyPeel Full Streght Exfoliating Mask / peeling
   • kwas jabłkowy, kwas glikolowy, kwas mlekowy, kwas winowy, kwas cytrynowy, witamina C, witamina E
10. DR.BELTERLumination Secret, radiance performance mask / maseczka
    • Biowhite (ekstrakt z Tarczyca bajkalskiej, morwy białej, skalnicy rozłogowej i winogron), Sól magnezowa fosforanu askorbylu, wyciąg ze stokrotki pospolitej, kwas winowy

Należy również pamietać, że część w/w składników np. retinol czy hydroksykwasy wymagają stosowania filtra słonecznego. Kremy z filtrem będą nie tylko chronić skórę przed wystąpieniem niechcianch reakcji w naszej skórze, ale też zapobiegać powstawaniu nowych przebarwień.

Szukasz kosmetologa, który pomoże Ci z przebarwieniami? Zadzwoń 665 816 601

Kosmetolog Wrocław