Jakie zmiany w obrębie mieszka włosowego mogą powodować leki?:
nadmierne wypadanie włosów lub łysienie
nadmierne owłosienie
zmianę koloru i/lub kształtu
mogą nie mieć wpływu na nasze włosy
O nadmiernym wypadaniu włosów mówimy wówczas, gdy tracimy ich więcej niż w naturalnym procesie fizjologicznym (do max 100- 150 włosów). Jako przyczynę takiego stanu najczęściej wymienia się czynniki:
- Genetyczne
- Hormonalne
- Środowiskowe
Nie zawsze zdajemy sobie sprawę, że owo wypadanie wypadanie włosów może być skutkiem ubocznym przyjmowanego przez nas leku. Istnieje wiele grup leków, które wpływają na cykl wzrostu włosa.
Jaki rodzaj łysienia powodują leki?
Cykl wzrostu włosa składa się z 3 głównych faz: anagenu (faza wzrostu), katagenu (faza inwolucji) i telogenu (faza spoczynku).
Łysienie telogenowe (telogen effluvium)
- Rozpoczyna się 2 – 4 mies po zażyciu leku i do 3 mies od zakończenia leczenia
- Charakteryzuje się skróceniem fazy wzrostu włosa (anagenu), przedwczesnym nadejściem okresu inwolucji mieszka włosowego a tym samym przyspieszonym przejściem w fazę spoczynku
- Alternatywnie – zakończenie stosowania leków przedłużających anagen lub np. ciąża
- W obrazie trichoskopowym dominują włosy telogenowe (maczugowate)
- Liczba włosów wypadających przekracza 30 – 70% fizjologicznej normy
Które grupy leków powodują TE?
- Stabilizatory nastroju np. walproinian sodu, lit, karbamazepina, topiramat
- Antymykotyki np. flukonazol, intrakonazol, terbinafina, anidulafungina
- Leki obniżające cholesterol np. fenofibrat, klofibrat, atorwastatyna
- Leki stosowane w kardiologii:
- β-blokery np. metoprolol, propranolol, atenolol
- ACE inhibitory np. enalapryl, lizynopryl, kaptopryl
- Blokery kanału wapniowego np. werapamil
- leki przeciwzakrzepowe:
- antagoniści witaminy K np. acenokumarol, warfaryna
- heparyny np. enoksaparyna, deltaparyna, tinzaparyna
- leki immunosupresyjne np. metotreksat, azatiopryna, sole złota, sulfalazyna
- niesteroidowe leki przeciwzapalne, np. Ibuprofen, ketoprofen, naproksen
- antybiotyki np. Gentamycyna, Izoniazyd
- retinoidy
- leki przeciwtarczycowe np. Propylotiquracyl, karbimazol, metizol
- syntetyczne hormony tarczycy
- Leki antykoncepcyjne
- przewaga estrogenu —> 3 mięs od zakończenia terapii, odpowiada klinicznie poporodowemu łysieniu
- przewaga gestagenu —> działanie androgeniczne
- androgeny, steroidy anaboliczne (testosteron, nandrolon)
- entyestrogeny – inhibitory aromatazy (tamoksyfen, letrozol, agoniści gonadoliberyny)
Łysienie anangenowe (anagen effluvium)
- Po kilku dniach – tygodniach po przyjęciu leków np. chemioterapii
- Mechanizm:
- Zaburzenie podziałów komórkowych – mitozy
- Zaburzenie metabolizmu macierzy
- Osłabienie struktury włosa
- Dominują włosy anangenowe, zdeformowane, ułamane
- Włosy na głowie, rzęsy, ciało
Które grupy leków powodują AE?
Leki cytotoksyczne:
- Chemioterapia – powoduje przejściowe wyłysienie
- Polichemioterapia, chemioterapia ablacyjna (przed przeszczepem szpiku kostnego) – powoduje wyłysienie trwałe
Nadmierne owłosienie po lekach?
Istnieją pewne grupy leków, których stosowanie powoduje skutki uboczne w postaci nadmiernego owłosienia. Poniżej przykłady takich leków:
- Miedź (copper)
- Cyklosporyna A, Prednizon – lek immunosupresyjny
- Kwas retinowy (rertninoic acid) – tretynoina
- Minoksidil – lek hipotensyjny
- Finasteryd – inhibitor enzymu 5-alfa-reduktazu testosteronu typu II, stosowany w łagodnym rozrośnie gruczołu krokowego
- Interferon alfa – leczenie HCV (wirusowe zapalenie wątroby typu C)
- Fenytoina – lek przeciwpadaczkowy
- Analogi prostaglandyny (leki stosowane w leczeniu jaskry) np. Bimatoprost, Latanoprost
- powodują zagęszczenie rzęs
- wydłużenie i ciemnienie włosów
Hirsutyzm
Niektóre leki mogą powodować hirsutyzm, czyli nadmierne owłosienie ciała u kobiet w miejscach charakterystycznych dla mężczyzn (twarz -wąsik, broda, ramiona, brzuch, klatka piersiowa, plecy, wewnętrzna strona ud, brodawki sutkowe). Hirsutyzm, nie ma nic wspólnego z nadmiernym owłosieniem skóry głowy, a wręcz odwrotnie, współistnieje z łysieniem czy trądzikiem. Przyczyn hirsutyzmu może być wiele np. choroby tj. zespół Cushinga, zespół policy stycznych jajników, nadwaga, otyłość, ale również leki.
Jakie leki mogą wywoływać hirsutyzm?
- Hormon adrenokortykotropowy ACTH, androgeny (testosteron, nandrolol)
- Sterydy anaboliczne np. Danazol
- Metyrapon (lek stosowany w chorobie Cushinga)
- Implanty uwalniające progesteron (progestagen)
- Karbamazepina – lek przeciwpadaczkowy
- Cyklosporyna- leki immunosupresyjne
- Takrolimus – nowoczesna wersja Cyklosporyny
- Prednizon (Encorton)
Jakie inne zmiany w obrębie włosów mogą powodować leki?
Kręcenie włosów
- Izotretinoina (Aknenormin, Curacne, Izotek) – kręcenie włosów
- Acytretyna (Neogasan) łuszczyca – kręcenie i kolor włosów
- Alitretynoina (Toctino) nowy lek na egzemę – kręcenie włosów
- Chemioterapeutyki – proste włosy przed chemioterapią mogą odrastać kręcone
- Kwas walproinowy
Wyprostowanie włosów – lit, interferon
Szorstkość włosów – wit. A retinol
Odbarwienie włosów skroni – chlorochiny
Przywrócenie koloru włosów – Cyklosporyna A
Leki należą do czynników, które mogą nie mieć żadnego wpływu na nasze włosy, ale mogą też wywierać na nie ogromny wpływ. Zmagając się z wypadaniem włosów bierzmy pod uwagę wszystkie czynniki mogące wpływać negatywnie na stan naszych włosów, również leki, które przyjmujemy na współtowarzyszące nam schorzenie, a których skutkiem ubocznym może być np. łysienie. Bardzo często z uwagi na nasze zdrowie nie jesteśmy w stanie przerwać stosowania danego leku. Jednak wiedza na temat skutków ubocznych, jakim jest m.in. nadmierne wypadanie włosów oszczędzi nam niepotrzebnych wydatków i rozczarowań wynikających z nieefektywnychch terapii trychologicznych.
